Alkohol odgrywa istotną rolę w kulturze i życiu społecznym, jednak spożywanie i sprzedaż podlegają ścisłym regulacjom prawnym. W Polsce przepisy określają nie tylko miejsca, gdzie można spożywać alkohol, ale także zasady dotyczące sprzedaży i reklamy napojów alkoholowych. Kluczową rolę w kształtowaniu tych norm ma Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi. W poniższym artykule omawiamy najważniejsze przepisy wynikające z tej Ustawy, które dotyczą zasad spożywania alkoholu, a także jego sprzedaży i reklamowania.
Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi jest głównym aktem prawnym regulującym zasady spożywania i sprzedaży alkoholu w naszym kraju. Jej główne cele to ochrona zdrowia publicznego, przeciwdziałanie alkoholizmowi oraz ograniczanie negatywnych skutków społecznych związanych z nadużywaniem alkoholu. Ustawa szczegółowo określa zasady sprzedaży, reklamy oraz spożywania napojów alkoholowych. Ponadto promuje ona działania edukacyjne i profilaktyczne mające na celu podniesienie świadomości społecznej na temat ryzyka związanego ze spożyciem tej używki. Ustawa stanowi fundament polskiej polityki alkoholowej, wpływając na różne aspekty życia społecznego, jak i zdrowia publicznego.
Polskie prawo dość ściśle reguluje zasady spożywania alkoholu, mając na celu ochronę zdrowia publicznego i porządku społecznego. Choć dla niektórych mogą wydawać się nieco restrykcyjne, przepisy wynikające z Ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi służą nam wszystkim. Ich celem jest zminimalizowanie zagrożenia związanego z nadużywaniem alkoholu oraz zapewnienie bezpieczeństwa i spokoju w przestrzeni publicznej.
W Polsce prawo dotyczące spożywania alkoholu w miejscu publicznym nie jest tak liberalne, jak na przykład w Niemczech czy w Szwajcarii. Odnosi się do tego jednoznacznie artykuł 14. Ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi, którego ustęp 2a brzmi: „Zabrania się spożywania napojów alkoholowych w miejscu publicznym, z wyjątkiem miejsc przeznaczonych do ich spożycia na miejscu, w punktach sprzedaży tych napojów.”. Oznacza to zatem, że osoba delektująca się napojem alkoholowym w parku czy na ulicy popełnia wykroczenie, za które może być ukarana karą grzywny.
Czy oznacza to, że możemy zupełnie zapomnieć o spożywaniu ulubionego trunku poza terenem własnego domu czy baru? Okazuje się, że nie! Odnosi się do tego wprowadzony stosunkowo niedawno ustęp 2b artykułu 14., który brzmi: „Rada gminy może wprowadzić, w drodze uchwały, w określonym miejscu publicznym na terenie gminy odstępstwo od zakazu spożywania napojów alkoholowych, jeżeli uzna, że nie będzie to miało negatywnego wpływu na odpowiednie kształtowanie polityki społecznej w zakresie przeciwdziałania alkoholizmowi, …] i nie będzie zakłócało bezpieczeństwa i porządku publicznego.”. Oznacza to, że lokalne władze mogą wyznaczyć specjalne miejsce w przestrzeni publicznej, gdzie zakaz spożywania alkoholu będzie zniesiony.
Ustawa o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi dokładnie opisuje miejsca, w których zabrania się sprzedaży, podawania i spożywania alkoholu. Zalicza się do nich:
Sprzedaż alkoholu w Polsce jest regulowana przez szereg przepisów, które mają na celu kontrolowanie jego dostępności oraz zapobieganie nadużywaniu. Przepisy te określają, kto, gdzie i kiedy może sprzedawać napoje alkoholowe, a także w jakich okolicznościach sprzedaż jest zabroniona. Mogłoby się wydawać, że jest to spora ingerencja w wolność osobistą obywateli. Warto jednak pamiętać, że ograniczenia te mają na celu przede wszystkim ochronę młodzieży przed łatwym dostępem do alkoholu oraz ograniczenie jego dostępności w miejscach, gdzie spożywanie może prowadzić do zakłócenia porządku publicznego. Ponadto przepisy te pomagają monitorować i kontrolować sprzedaż alkoholu w sposób, który minimalizuje negatywne skutki społeczne związane nadmiernym spożyciem tej używki.
Komu nie można sprzedaż napojów alkoholowych? Odpowiedzią na to pytanie jest treść artykułu 15. Sprzedaż i podawanie alkoholu zabroniona jest w przypadku:
Warto przy tym podkreślić, że w przypadku wątpliwości co do pełnoletności osoby kupującej alkohol, sprzedający lub podający napoje alkoholowe uprawniony jest do żądania okazania dokumentu potwierdzającego pełnoletność nabywcy.
Sprzedaż alkoholu jest ponadto zabroniona w tych samych miejscach, w których zabrania się jego spożywania, czyli między innymi na terenie szkół, zakładów pracy, obiektów wojskowych czy niektórych środków transportu publicznego. W ośrodkach wypoczynkowych i ośrodkach szkoleniowych zabrania się sprzedaży napojów alkoholowych zawierających więcej niż 18% alkoholu. Ponadto, zgodnie z artykułem 18. Ustawy, każdy sprzedawca detaliczny, który chce sprzedawać napoje alkoholowe, musi uzyskać stosowne zezwolenie wydane przez wójta, burmistrza czy prezydenta miasta, właściwego ze względu na lokalizację sprzedaży.
Mało kto wie, że Ustawa o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi bardzo dokładnie opisuje zasady reklamy i promocji napojów alkoholowych. Celem artykułu 13. tej Ustawy jest ograniczenie wpływu reklam na zwiększenie konsumpcji alkoholu, szczególnie wśród młodzieży, oraz promowanie odpowiedzialnych postaw wobec spożywania alkoholu.
W Polsce zabroniona jest reklama i promocja napojów alkoholowych, z wyjątkiem piwa, którego reklama i promocja jest dozwolona, pod warunkiem że:
Warto wspomnieć, że ustawa zakazuje promocji i reklamy piwa w godzinach od 6:00 do 20:00, a także dokładnie wymienia, gdzie i na jakich zasadach taka promocja może być prowadzona.
