Głód alkoholowy jest jednym z wyznaczników zaburzeń związanych ze spożywaniem alkoholu. Zjawisko to jest jednocześnie jednym z największych zagrożeń w trakcie procesu trzeźwienia i wychodzenia z nałogu. Osoby zmagające się z uzależnieniem mogą jednak skorzystać z szeregu metod, które ułatwiają starcie z głodem alkoholowym. Co może pomóc w utrzymaniu długotrwałej abstynencji? Jakie znaczenie w leczeniu alkoholizmu mają techniki psychologiczne i farmakoterapia? Na pytania te odpowiadamy w poniższym artykule!
Według obowiązującej aktualnie klasyfikacji DSM-5 (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders) Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego, głód alkoholowy jest jednym z kryteriów rozpoznania zaburzeń związanych ze spożywaniem alkoholu. Czym dokładnie jest zjawisko głodu alkoholowego?
W świecie naukowym nie obowiązuje jednoznaczna definicja, jednak najczęściej wykorzystuje się definicję zgodną z Międzynarodową Klasyfikacją Chorób ICD-11, według której głód alkoholowy to silna potrzeba lub przymus picia.
Głód alkoholowy może objawiać się jako intensywna chęć sięgnięcia po alkohol, jak również jako silny dyskomfort psychiczny lub fizyczny. Pojawia się on w różnych sytuacjach – zarówno pod wpływem bodźców zewnętrznych, jak i wewnętrznych. Badania naukowe wskazują, że głód alkoholowy jest jednym z najczęstszych czynników prowadzących do nawrotu uzależnienia.
Interwencje behawioralne są kluczowym elementem leczenia alkoholizmu. Koncentrują się na zmianie nawyków i mechanizmów reagowania na głód alkoholowy. Terapia uzależnień, uznawana obecnie za złoty standard leczenia nałogu alkoholowego, pomaga chorym rozpoznawać czynniki wyzwalające głód alkoholowy. Ponadto uczy ich skutecznych strategii unikania i radzenia sobie z pokusą picia.
Techniki terapeutyczne zwiększają szansę na długotrwałą abstynencję, a ich skuteczność została potwierdzona w licznych badaniach klinicznych.
Psychoterapia jest podstawą nie tylko leczenia uzależnienia od alkoholu, ale także nauki redukcji głodu alkoholowego. Oferuje ona różnorodne techniki pomagające osobom uzależnionym utrzymać długotrwałą abstynencję. Jedną z głównych metod jest terapia poznawczo-behawioralna (CBT), której założeniem jest identyfikacja i modyfikacja myśli i zachowań prowadzących do pragnienia alkoholu. Oferuje ona różnorodne techniki redukcji głodu alkoholowego.
Jedną z nich jest restrukturyzacja poznawcza, polegająca na modyfikacji negatywnych myśli związanych z piciem na bardziej pozytywne i wspierające trzeźwość. Kolejną techniką jest analiza zalet i wad picia oraz abstynencji. Szczegółowa ocena korzyści i negatywnych konsekwencji związanych ze spożyciem alkoholu pomaga w modyfikacji przekonań prowadzących do jego spożycia.
Techniki relaksacyjne odgrywają kluczową rolę w redukcji stresu, który jest jednym z największych czynników wyzwalających głód alkoholowy. Prostą techniką jest progresywna relaksacja mięśni Jacobsona, polegająca na napinaniu i rozluźnianiu mięśni kolejnych partii ciała. Pomocne mogą być również ćwiczenia oddechowe, takie jak technika 4-7-8 czy technika oddechu pudełkowego, czy wizualizacje, polegające na wyobrażaniu sobie spokojnych i bezpiecznych miejsc.
Coraz więcej badań poświęca się również technice mindfulness. Czym ona jest? Mindfulness, nazywane również treningiem uważności, to praktyka zakładająca skupienie koncentracji i uwagi na bieżącej chwili, bez osądzania i oceniania. Technika ta przypomina nieco medytację, a publikacje naukowe wskazują na jej użyteczność w rozpoznawaniu i radzeniu sobie z głodem alkoholowym.
Wsparcie społeczne stanowi istotny element procesu wyjścia z nałogu i radzenia sobie z głodem alkoholowym. Najczęściej wybieraną formą pomocy jest uczestnictwo w Anonimowych Alkoholikach (AA), czyli grupie samopomocowej bazującej na programie 12 kroków. Grupa pozwala uzależnionym osobom dzielić się doświadczeniami, uzyskać wsparcie, ale przede wszystkim – zmniejszyć poczucie osamotnienia, które uznawane jest za jeden z czynników wyzwalających głód alkoholowy i prowadzących do nawrotu nałogu.
W ruchu Anonimowych Alkoholików powstał także program HALT, którego nazwa jest akronimem angielskich słów: Hungry, Angry, Lonely, Tired (głodny, zły, samotny, zmęczony). To właśnie te czynniki uznano za najczęstszy powód nasilonego głodu alkoholowego i przerwanie abstynencji. Świadomość tych czynników oraz unikanie ich może stanowić kluczową strategię w utrzymaniu długotrwałej remisji choroby.
Odpowiednio dobrana farmakoterapia stanowi wsparcie w leczeniu i uzupełnienie terapii uzależnień. Aktualnie w leczeniu alkoholizmu zarejestrowane są w Polsce cztery leki: esperal, naltrekson, akamprozat i nalmefen. Wszystkie te preparaty dostępne są jedynie na receptę, a ich przyjmowanie powinno być zlecone i monitorowane przez lekarza specjalistę.
Obecnie w Polsce do leczenia alkoholizmu wykorzystuje się głównie trzy leki: naltrekson, nalmefen i akamprozat. Podawane są one drogą doustną, a ich mechanizm działania jest dość podobny – zmniejszają one głód alkoholowy bądź zmniejszają ryzyko niekontrolowanego epizodu upicia się po spożyciu ograniczonej ilości alkoholu.
Leki wykorzystywane w leczeniu alkoholizmu są preparatami dostępnymi jedynie na receptę. Decyzję o ich wprowadzeniu do terapii podejmuje lekarz specjalista, po wykluczeniu wszystkich przeciwwskazań.
Inną formą farmakoterapii jest wszywka alkoholowa. W ramach tej terapii chory nie stosuje leku doustnie – jest on zaszywany podskórnie, w formie jałowych tabletek. W ciągu najbliższych 12 miesięcy stopniowo uwalniają one substancję aktywną, która hamuje główny etap metabolizmu alkoholu. Osoby po zaszyciu alkoholowym nie powinny spożywać alkoholu, ponieważ już najmniejsza dawka używki może wywołać nieprzyjemne symptomy, takie jak:
Uzależnienie od alkoholu to choroba i – podobnie jak inne choroby – wymaga specjalistycznego leczenia. W terapii alkoholizmu najlepsze wyniki obserwuje się w trakcie ścisłej współpracy chorego ze specjalistami, a także po połączeniu kilku metod terapeutycznych. Stosowanie poszczególnych technik, dopasowanych do potrzeb, oczekiwań i stanu zdrowia chorego, może skutecznie wspomóc go w walce z głodem alkoholowym i ułatwić utrzymanie długotrwałej abstynencji.
1. Anton RF. What is craving? Models and implications for treatment. Alcohol Res Health. 1999;23(3):165-173.
2. Priddy SE, Howard MO, Hanley AW, Riquino MR, Friberg-Felsted K, Garland EL. Mindfulness meditation in the treatment of substance use disorders and preventing future relapse: neurocognitive mechanisms and clinical implications. Subst Abuse Rehabil. 2018;9:103-114. Published 2018 Nov 16.
3. Marin MCD, Pedro MOP, Perrotte G, et al. Pharmacological Treatment of Alcohol Cravings. Brain Sci. 2023;13(8):1206. Published 2023 Aug 15.
