Podstawą leczenia zaburzeń związanych z używaniem alkoholu (AUD) jest obecnie terapia uzależnień, uzupełniona niekiedy farmakoterapią. Coraz częściej jednak badacze przyglądają się kolejnym czynnikom, które mogą mieć pozytywny wpływ na proces trzeźwienia. W dzisiejszym artykule przybliżamy temat znaczenia aktywności fizycznej w wychodzeniu z uzależnienia od alkoholu. Czy sport ma wpływ na spożycie alkoholu? Czy ćwiczenia mogą przyspieszyć powrót organizmu do zdrowia? Odpowiedzi na te pytania znajdziesz w poniższym tekście!
Aktywność fizyczna uznawana jest za jeden z filarów zdrowego stylu życia. Podobnie jak zbilansowana dieta czy odpowiednia ilość snu, sport wywiera ogromny wpływ na organizm człowieka. Jakie korzyści można zaobserwować po wdrożeniu aktywności fizycznej do swojego życia? Literatura naukowa wymienia m.in.:
Warto wspomnieć, że badanie prospektywne przeprowadzone w kilku ośrodkach w USA wykazało, że utrzymywanie umiarkowanej do wysokiej aktywności fizycznej wiąże się ze spadkiem ryzyka zgonu od 29% do 36% w porównaniu z osobami, które nie są aktywne.
Badania na temat wykorzystania sportu w leczeniu uzależnienia od alkoholu są trudne do zrealizowania. Nie oznacza to jednak, że naukowcy nie próbują dokładniej przyjrzeć się tej zależności. Dotychczas zbadano zarówno wpływ aktywności fizycznej na konsumpcję alkoholu i głód alkoholowy, jak i psychospołeczne korzyści uprawiania sportu, które mogą ułatwiać wychodzenie z nałogu. Badania naukowe jednoznacznie wskazują, że aktywność fizyczna może z powodzeniem uzupełniać terapię uzależnień, zwiększając szansę na utrzymanie długotrwałej abstynencji.
Czy aktywność fizyczna ma jakikolwiek wpływ na częstotliwość spożywania alkoholu? Amerykańska metaanaliza 7 randomizowanych badań wykazała, że aktywność fizyczna znacząco zmniejsza tygodniową objętość spożywanego alkoholu, jednak nie ma wpływu na epizody upijania się.Co więcej, ćwiczenia zmniejszyły objętość wypijanego alkoholu o ⅓, w porównaniu z grupą kontrolną. Autorzy jednocześnie wskazują, że aktywność fizyczna może być wsparciem w leczeniu uzależnienia od alkoholu.
Co ciekawe, jedno z badań przeprowadzonych na 382 pacjentach z uzależnieniem od alkoholu wykazało, że osoby mało aktywnie fizyczne (niski wynik w Międzynarodowym Kwestionariuszu Aktywności Fizycznej) cechują się wyższym stopniem uzależnienia od alkoholu, ale także częstszym występowaniem depresji, zaburzeń lękowych i zaburzeń snu, a także częstszym współuzależnieniem od nikotyny i/lub opioidów.
Stres i lęk to emocje, które są silnie związane nie tylko z rozwojem uzależnienia, ale również procesem trzeźwienia. Regularna aktywność fizyczna może odgrywać kluczową rolę w redukcji stresu i lęku, dzięki czemu może być przydatnym narzędziem w walce z negatywnymi emocjami. Ćwiczenia fizyczne, takie jak bieganie, pływanie czy joga, pomagają obniżyć poziom kortyzolu (potocznie nazywanego hormonem stresu), a jednocześnie zwiększają wydzielanie endorfin, które poprawiają nastrój i ogólne samopoczucie.
Jedno z badań przeprowadzonych w Instytucie Karolinska w Sztokholmie polegało na porównaniu korzyści jogi i ćwiczeń aerobowych u 140 osób ze zdiagnozowanymi zaburzeniami związanymi z używaniem alkoholu. Po 12 tygodniach obserwacji zaobserwowano, że zarówno joga, jak i ćwiczenia aerobowe wpłynęły pozytywnie nie tylko na zdrowie fizyczne, ale również psychiczne. Korzyści z wprowadzonej aktywności fizycznej to m.in. poprawa snu, a także lepsze wyniki w Szpitalnej Skali Lęku i Depresji (HADS).
Aktywność fizyczna odgrywa kluczową rolę w procesie wychodzenia z uzależnienia od alkoholu, nie tylko ze względu na korzyści zdrowotne, ale także społeczne. Regularne uczestnictwo w zajęciach sportowych, takich jak grupowe treningi czy kluby fitness, sprzyja nawiązywaniu nowych znajomości i odbudowywaniu relacji społecznych. Podobnie jak w przypadku grup samopomocowych, wspólne cele i aktywności tworzą poczucie wspólnoty, co może zastąpić wcześniejsze, destrukcyjne środowiska związane z piciem alkoholu.
Ponadto, badania wskazują, że zaangażowanie w sport może poprawić samopoczucie psychiczne oraz zwiększyć poczucie własnej wartości, co dodatkowo wspiera proces reintegracji społecznej.
Nie ma jednoznacznej odpowiedzi na to pytanie. Nie jest ważne, czy jest to bieganie, pływanie, jazda na rowerze, czy joga – najlepszy wysiłek fizyczny to ten, który będzie przede wszystkim uprawiany regularnie. Wybrany sport powinien być zatem dostosowany do sprawności fizycznej, stanu zdrowia, a także indywidualnych preferencji ćwiczącego. Odpowiednio dobrany rodzaj aktywności fizycznej będzie wiązał się nie tylko z korzyściami zdrowotnymi, ale także poprawą samopoczucia.
Czy sport może być rozwiązaniem problemu z alkoholem? Należy pamiętać, że wysiłek fizyczny to jedynie element wspierający działanie tradycyjnego leczenia alkoholizmu, zwiększający jego skuteczność. W przypadku uzależnienia od alkoholu podstawą jest terapia uzależnień wraz z farmakoterapią, poprzedzona odtruciem alkoholowym.
1. Malm, C., Jakobsson, J., & Isaksson, A. (2019). Physical Activity and Sports-Real Health Benefits: A Review with Insight into the Public Health of Sweden. Sports (Basel, Switzerland), 7(5), 127.
2. Lardier DT, Coakley KE, Holladay KR, Amorim FT, Zuhl MN. Exercise as a Useful Intervention to Reduce Alcohol Consumption and Improve Physical Fitness in Individuals With Alcohol Use Disorder: A Systematic Review and Meta-Analysis. Front Psychol. 2021;12:675285. Published 2021 Jul 7.
3. Ternay, J., Larrieu, A., Sauvestre, L., Montègue, S., Guénin, M., Icard, C., & Rolland, B. (2022). Insufficient Physical Activity Is a Global Marker of Severity in Alcohol Use Disorder: Results from a Cross-Sectional Study in 382 Treatment-Seeking Patients. Nutrients, 14(23), 4958.
4. Welford P, Gunillasdotter V, Andréasson S, Hallgren M. Effects of physical activity on symptoms of depression and anxiety in adults with alcohol use disorder (FitForChange): Secondary outcomes of a randomised controlled trial. Drug Alcohol Depend. 2022;239:109601.
